Denk je ook vaak: mijn inspanningen zijn maar een druppel op een gloeiende plaat. Waarom zou ík mijn gedrag moeten aanpassen? Mijn bijdrage is zó klein! Laat de vervuilende industrie en de politiek het maar aanpakken. Ik ken het gevoel, maar toch ben ik er van overtuigd dat elke bijdrage telt. Ik leg je graag uit waarom.
“Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om voor de aarde te zorgen. Ieder van ons heeft een morele plicht te handelen.”
Dalai Lama
Álle kraantjes dichtdraaien
Natuurlijk moeten de grote vervuilers en de politiek aan de bak, maar dat betekent nog niet dat wij in de tussentijd niets kunnen doen en geen verantwoordelijkheid hoeven te nemen. Zoals Jelmer Mommers het zo mooi verwoordt in zijn boek: zie de dampkring als een badkuip. Overal op aarde staan kranen en kraantjes open die het bad doen vollopen. Alleen door alle kraantjes zo snel mogelijk dicht te draaien voorkomen we dat het bad overstroomt. Jij en ik zijn inderdaad niet de grootste kraantjes, maar iedereen heeft een eigen verantwoordelijkheid en kan bijdragen. Jouw bijdrage lijkt klein, maar elke bijdrage heeft indirect misschien grote gevolgen. Mensen inspireren elkaar voortdurend, doen elkaar na en beïnvloeden elkaar. Kijk maar wat de Zweedse Gretha Thunberg voor elkaar gekregen heeft met haar klimaatstakingen. Eerst zag niemand wat ze deed, maar inmiddels heeft ze miljoenen mensen op de been gekregen om aandacht te vragen voor klimaatverandering. Gretha zegt terecht: “Ik heb geleerd dat niemand te klein is om het verschil te maken.” Dus, hoe meer ik mijn eigen kraan dichtdraai, hoe groter de kans dat het iemand anders aan het denken zet en hem of haar onbewust ook aanspoort om mee te doen.
Universele verantwoordelijkheid
Wij dragen allemaal een verantwoordelijkheid om goed te zorgen voor de aarde en alles wat er op leeft. In het inspirerende pamflet ‘Bescherm ons milieu – Het klimaatappel van de Dalai Lama aan de wereld’ (december 2019 ) benadrukt de Dalai Lama dat wij als mensheid een eenheid zijn en afhankelijk van ander leven op aarde. We moeten een gevoel ontwikkelen voor die eenheid en onze universele verantwoordelijkheid. Ook in andere religies wordt er zo tegen aan gekeken, zoals blijkt uit de al eerder verschenen pauselijke brief ‘Laudato si – Over de zorg van ons gemeenschappelijke huis‘ (mei 2015) van Paus Franciscus. Hierin benoemt de Paus net als de Dalai Lama dat de mensheid een eenheid is: alle talloze verschillen en ongelijkheden betekenen dat geen enkel wezen genoeg heeft aan zichzelf, dat de wezens alleen in afhankelijkheid van elkaar bestaan en elkaar in dienst van de ander aanvullen.
Innerlijk kompas volgen
Ik vind dit een mooie manier om naar het leven te kijken. We beïnvloeden elkaar allemaal. We moeten allemaal onze verantwoordelijkheden nemen en ons bewust zijn van onze onderlinge afhankelijkheid. De Dalai Lama roept op tot medeleven, saamhorigheid en respect. Deze waarden zijn de basis voor het herstellen van de natuur. Het redden van het klimaat begint wat hem betreft dus met ethiek. Hoewel ik het niet altijd makkelijk vind, hecht ik veel waarde aan leven volgens mijn innerlijke kompas en gevoel. Ik probeer steeds bewuster stil te staan bij vragen als: voelt dit goed voor mij? Handel ik omdat het van mij verwacht wordt, of handel ik omdat ik voel en geloof dat ik het juiste doe? Ik denk dat iedereen in essentie het goede wil doen. Maar we laten ons te vaak leiden door andere belangen: niet willen afwijken, hebzucht, vastlopen in oude patronen. Ik moedig je daarom aan om komende tijd eens echt stil te staan bij de keuzes die jij maakt, voor het milieu en voor je naasten. Ik denk dat we daar allemaal beter van worden.
Wil je meer lezen over het belang van de ethische kant in het klimaatvraagstuk, dan raad ik je van harte het boek ‘Red het klimaat’ aan, waarin de Duitse schrijver Franz Alt de Dalai Lama interviewt. Dit boek onderbouwde voor mij een al bestaand gevoel dat alle leven op aarde met elkaar verweven is en we als mens niet alleen op de techniek moeten gaan zitten wachten, maar ook onze hele manier van leven moeten aanpassen. In dit boek kun je voorin ook het klimaatappel van de Dalai Lama teruglezen.
Goed voorbeeld doet volgen😄